تحمل هزینه های نشر در یکسال برای مراکز علمی و دانشگاهی مشکل و به ویژه در شرایط بحران اقتصادی این روزها بعضا غیر قابل تحمل می باشد.

از سوی دیگر همه مجلات در نهایت به دنبال ورود به نمایه سازهای معتبر می باشند، زیرا بر اساس یک بیماری قدیمی ایرانی در سیستم ارزشیابی و ارتقا هیات علمی و دانشجویان کشور، همه اعضا موظف به نمایه سازی مقالات خود در ISI ،Scopus و یا PubMed می باشند. لذا مجله بدون نمایه های طراز اول یعنی عدم استقبال محققان از مجله.

بیش از ۴۰ درصد موارد رترکشن در دیتابیس Retraction Watch یک منبع مشترک دارند. در طی ده سال گذشته ناشر IEEE در شهر نیویورک هزاران خلاصه مقاله از  چند کنفرانس در فاصله سالهای ۲۰۰۹ الی ۲۰۱۱ را رترکت کرده است.

از ابتدای سال ۲۰۱۸ میلادی کلیه مجلاتی که متقاضی عضویت در COPE یا کمیته بین المللی اخلاق در نشر هستند ، علاوه بر پرداخت حق عضویت سالیانه (حداقل ۵۰۰ یورو) می بایست معیارها و کرایتریهای لازم برای عضویت را نیز داشته باشند.

این اقدام COPE که مشابه روند Scientific Evaluation در نمایه سازها می باشد گامی مهم و قابل تفکر در ارزشیابی مجلات می باشد. سابق بر این تنها با معرفی ناشرین رسمی و عضو ، مجلات آنها می توانستند در این پرتال به عضویت درآیند. اما از ابتدای سال ۲۰۱۸ همه مجلات به دقت توسط تیم داوری COPE بررسی و در صورت احراز شرایط با درخواست آنها موافقت می شود. دوره انتظار برای مجلات (در صورت رد شدن) فعلا یکساله می باشد.

خبرنگار Retraction Watch در آخرین خبر خود در مجله Science اعلام نمود که دو کشور ایران و رومانی در صدر بیشترین تعداد مقالات رترکت شده جای دو کشور آمریکا و چین را گرفته اند. این یعنی بار دیگر به دلایل واضح ما در کنترل ریشه های رترکت در کشور عملکرد بسیار ضعیفی داشته ایم.

رترکت یا بازپس گیری علمی یک مقاله جزو موارد خلاف اخلاق در نشر میباشد.

البته در همین مقاله ذکر گردیده است که از نظر میزان بودجه مصرف شده، کماکان دو کشور آمریکا و چین دو کشور نخست رترکت هستند. بنابراین طبق جدول زیر؛ از نظر مقایسه تعداد مقالات منتشر شده، متاسفانه ایران و رومانی دو کشور بالای لیست هستند.

شاید از سال ۲۰۰۹ که DOAJ تازه به عرصه نمایه سازها وارد و خود را معرفی نموده بود، کمتر کسی تصور می کرد که تنها ۹ سال بعد (در سال ۲۰۱۸) یکی از برترین نمایه سازهای دنیا شود. امروزه در بین مجلات Open Access این نمایه ساز جایگاه خود را به خوبی بدست آورده است. دفتر مرکزی این نمایه ساز در فنلاند مستقر است و طبق بررسی های اخیر حساسیت فوق العاده ای نسبت به Peer Review در مجلات دارد.

در مواردی حتی این نمایه ساز با بررسی یک مجله از یک ناشر و احراز موارد خلاف اقدام به حذف و تعلیق سایر مجلات هم می نماید. البته اقدام اخیر DOAJ  در رد کل مجلات یک ناشر جای سوال و شبهه دارد.

از ۱۰ سال پیش روشی جدید در نشر مجلات به نام انتشار “مقاله به مقاله” یا “مداوم” Article – Based Publishing ایجاد گردید که در مقابل روش سنتی نشر “شماره به شماره” یا Issue Based Publishing می باشد. این روش که تا امروز در اکثر نشریات معتبر و به روز دنیا مورد استفاده قرار می گیرد مزایای متعددی هم برای مجله و هم برای نویسنده دارد. از جمله این مزایا می توان به موارد زیر اشاره نمود:

آگهی هایی که بر کف خیابان مقابل همه دانشگاههای کشور هست تا روی دیوار تونل جاده کندوان و از همه بیشتر در فضای مجازی و وب سایتهایی با دامنه .ir (دات آی آر) یا .com.

با دادن شماره تلفن و موبایل و دفتر کار در تهران و شهرستان و حتی با اسم افراد.

کافیست یک سرچ ساده در اینترنت بکنید. بعد تمام است. قیمت و سپس اقدام.

انتشارات کوثر با افتخار به اطلاع می رساند مجله Journal of Kermanshah University of Medical Sciences ارگان علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه که توسط انتشارات کوثر منتشر میگردد، مراحل نمایه سازی در پایگاه Embase را با موفقیت به انجام رسانده و گامی بلند در مسیر پیوستن به جامعه بین المللی پژوهشگران این حوزه برداشته است. این موفقیت را به سردبیر محترم و سایر اعضای تیم علمی مجله تبریک میگوییم و امیدواریم ادامه مسیر نمایه سازی در پایگاههای معتبر با سرعت بیش از پیش ادامه یابد.

بی شک یکی از حیاتی ترین بخش های پروسه یک مقاله علمی فرایند داوری (Peer review Process) آن است. به طوری که ۸۴ درصد از پژوهشگران بر این عقیده هستند که بدون پروسه داوری، عملا کنترلی بر فرایندهای آکادمیک و انتشار مقالات نخواهند داشت.

از سوی دیگر یافتن داور مناسب برای یک مقاله سخت ترین، پرهزینه ترین و وقت گیر ترین بخش مدیریت یک مجله محسوب میشود. به همین منظور داوری های صحیح و انتخاب داور مناسب می توانند نقش به سزایی در پیشرفت و ارتقا کیفیت مجلات داشته باشند.

بطور مثال مشکلی که ادیتورها غالبا با آن رو به رو هستند، جستجو و انتخاب داواران مرتبط و دارای صلاحیت در همان رشته است. به طوری که از ۵۳ درصد داورانی که توسط سردبیر به داوری یک مقاله دعوت می شوند، تنها ۲۲ درصد آنها واجد شرایط می باشند.

امروزه شاید بتوان گفت مهمترین دغدغه و نگرانی هر نویسنده ای، اطلاع از تاثیرگذاری مقاله یا اثر علمی خود در جوامع علمی سراسر دنیا باشد.

این موضوع که یک مقاله به چه تعداد توسط دیگران در منابع مختلف ارجاع داده شده باشد یا اینکه چه مقدار توسط کاربران در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته شود از جهات بسیاری می تواند حائز اهمیت باشد. تمامی این موارد به وسیله شاخص علم سنجی جدید . معتبری به نام آلتمتریک Altmetric قابل اندازه گیری است. شاخص آلتمتریک مقالات، کتب و سایر مدارک علمی را بر اساس تعداد دفعات به اشتراک گذاری، دانلود و استفاده آنها در شبکه های اجتماعی، وبلاگ ها، روزنامه ها و… ارزیابی می کند. به همین منظور آلتمتریک تصویر وسیع و جامعی از تمامی بحث ها و گفتگوها پیرامون یک مقاله علمی را فراهم می کند.

این شاخص توسط موسسه Clarivate Analytics که همان موسسه مالک Web of Sciences و یا ISI میباشد، در سال ۲۰۱۵ خریداری و هم اکنون جزو محصولات رسمی این شرکت میباشد.

با هدف جلب حداکثری مشارکت خوانندگان و بیان همه نقاط مثبت و احیانا ضعف مقالات ، سیستم کامنت گذاری بر روی مقالات در نسخه جدید وب سایت راه اندازی و در اختیار همه خوانندگان و سردبیران گرامی قرار گرفت.

از این به بعد عموم خوانندگان میتوانند با گذاشتن کامنت خود بر روی یک مقاله ایرادات و یا پیشنهادات خود را به شما و نویسندگان منتقل کنند. سردبیران گرامی نیز میتوانند پس از مطالعه کامنت نسبت به انتشار یا اصلاح آن اقدام نمایند.